Gerelateerde content
- Wet en parlementaire geschiedenis
- Internationale regelgeving
- Lagere regelgeving
- Besluiten
- Jurisprudentie
- Commentaar NLFiscaal
- Literatuur
- Recent
Samenvatting
De laatste tijd is er duidelijk toegenomen internationale (media)aandacht voor belastingheffing van individuen / de allerrijksten. Nils van Gennip en Max Velthoven vragen zich af of deze ontwikkelingen alleen relevant zijn voor de allerrijksten. Het zou niet de eerste keer zijn dat een nieuwe belasting geïntroduceerd wordt als heffing van de allerrijksten, terwijl deze uiteindelijk een heffing van eenieder wordt.
Opinie
In een eerdere NLF Opinie bestempelt Fred van Horzen de introductie van Pijler 2 als het einde van de BEPS-cyclus van de belastingheffing van multinationals. Hoewel wij benieuwd zijn of Pijler 2 inderdaad het einde van deze cyclus zal blijken zien wij al wel de eerste signalen van een nieuwe cyclus. In deze cyclus wordt de aandacht verlegd naar de belastingheffing van (vermogende) natuurlijke personen, zoals de oproep ‘Tax the Rich!’ van opiniemaker en schrijver Rutger Bregman. Zien wij hier een ‘pivot to people’ in het internationale belastingdebat?
BEPS voor multinationals
Sinds het eerste BEPS-rapport ruim tien jaar geleden verscheen, zijn vele initiatieven geïntroduceerd om de mondiale belastingproblematiek aan te pakken. Deze internationale initiatieven zagen grotendeels op de belastingheffing van multinationals. Het zal veel lezers bekend zijn dat BEPS werd voorafgegaan door groeiende aandacht voor belastingontwijking door multinationals van zowel media als politiek. Een van de bekendste voorbeelden is de publieke hoorzitting in het Britse parlement in 2012 waarin een multinational werd toegeworpen: ‘We’re not accusing you of being illegal, we’re accusing you of being immoral.’
Pivot to people in het belastingdebat?
De toegenomen internationale media-aandacht voor belastingheffing van multinationale ondernemingen ging dus vooraf aan de huidige BEPS-cyclus. De laatste tijd is er duidelijk toegenomen internationale (media)aandacht voor belastingheffing van individuen / de allerrijksten. Wellicht zien we hier een voorbeeld van een citaat dat vaak aan Mark Twain wordt toegedicht: ‘History doesn’t repeat itself, but it often rhymes.’ Is de toegenomen aandacht inderdaad een prelude op concrete maatregelen?
Op 14 maart 2023 verscheen in het Franse Le Monde een opiniestuk van Europarlementariër Aurore Lalucq en econoom Gabriel Zucman over belastingheffing van de allerrijksten. Zij roepen hierin voornamelijk de OESO en VN op tot de introductie van een internationaal gecoördineerde vermogensbelasting voor vermogens vanaf € 50 miljoen. Deze voorgestelde vermogensbelasting voor de allerrijksten betreft een collectief voorstel van meer dan 130 Europarlementariërs en ngo’s (zoals Oxfam).
Het opiniestuk van Lalucq en Zucman is echter niet het eerste teken aan de wand dat er binnen de EU een toegenomen focus op de belastingheffing van natuurlijke personen ontstaat. In het rapport van het Europarlement ‘Lessons learnt from the Pandora Papers and other revelations’ dat rapporteur Niels Fuglsang eind 2022 in concept publiceerde, riep Fuglsang al op om vanuit de EU kritisch te kijken naar (preferentiële) expat- en vermogenswinstregelingen. In de definitieve ontwerpresolutie over de Pandora Papers van de Commissie van Economische en Monetaire zaken van 29 maart 2023, wordt zelfs opgeroepen om nader onderzoek te doen naar een Unierechtelijke minimumvermogenswinstbelasting.
De meest recente ontwikkeling binnen de EU, is de registratie van het Europees burgerinitiatief (‘EBI’) met de titel ‘Grote vermogens belasten om de ecologische en sociale transitie te financieren’. De organisatie achter het EBI – de organisatie ‘Tax The Rich’ met onder andere Thomas Piketty en Aurore Lalucq – roept de Commissie namelijk op om een Europese belasting op grote vermogens in te voeren tegen klimaatverandering en ongelijkheid binnen de EU. Deze doelstelling is – niet geheel onverwacht – volledig in lijn met de doelstelling achter het collectieve voorstel uit het opiniestuk van Lalucq en Zucman. Overigens merken wij op dat de Commissie op dit moment alleen nog maar heeft besloten om het betreffende EBI te registreren. Het initiatief van ‘Tax The Rich’ wordt pas beoordeeld als zij één miljoen handtekeningen hebben verzameld.
De Europese focus op de heffing van natuurlijke personen neemt dus duidelijk toe. Hoewel het Unierecht reeds van invloed kan zijn op de heffing van natuurlijke personen zijn de directe belastingen van directe personen in beginsel nog steeds nationale competentie. Unilaterale heffingen moeten uiteraard in lijn zijn met de verkeersvrijheden en er is sprake van uitwisseling van informatie maar dit doet niet af aan het feit dat er tot op heden nauwelijks sprake is van Unierechtelijke harmonisatie.
Unilaterale roep om vermogensbelasting(en) en aandacht voor preferentiële expatregelingen
De roep om een extra (vermogens)belasting voor de allerrijksten wordt echter niet alleen gehoord in het Europese parlement. Zo dienden Tweede Kamerleden Nijboer, Alkaya, Van Raan, Gündogan en Maatoug in juli 2022 een initiatiefvoorstel voor een Wet vermogensbelasting 2024 in. De indieners voeren hun zorgen over de vermogensongelijkheid wereldwijd en in Nederland aan als een van de belangrijkste redenen voor hun voorstel. President Biden suggereerde in februari 2023 dat hij ook een vermogensbelasting voor de allerrijksten overwoog. De Noorse vermogensbelasting werd in 2022 verhoogd. Ook lokale politici lijken dus in toenemende mate een introductie van een vermogensbelasting te overwegen.
Naast de unilaterale roep om de introductie van vermogensbelastingen, lijkt ook de aandacht voor preferentiële expatregelingen, zoals onze 30%-regeling, toe te nemen. Zo lieten Wouter Leenders en Vinzenz Ziesemer zich in hun FD-opinie kritisch uit over de unilaterale preferentiële expatregelingen. Leenders uitte zijn kritiek ook in een podcast van de Correspondent. De auteurs van het rapport achten de beperking van de looptijd van de Nederlandse 30%-regeling en de beperking tot de ‘Balkenendenorm’ niet afdoende en zitten volledig op de lijn Fuglsang: het is tijd voor aanpak op Europees niveau.
Afsluitend
Naast de Europese aandacht voor een gecoördineerde vermogensbelasting lijken ook lokale politici hun aandacht te richten op de mogelijk introductie of verhoging van een vermogensbelasting. Daarnaast wordt zowel internationaal als nationaal kritisch gekeken naar de preferentiële expatregelingen. De toegenomen internationale en nationale aandacht voor belastingheffing van vermogenden, is wat ons betreft een teken aan de wand. We lijken aan de vooravond te staan van een nieuwe cyclus waarin meer aandacht is voor de belastingheffing van de ‘allerrijksten’. De vraag is nu welke concrete maatregelen dit uiteindelijk zal opleveren.
Wij vragen ons overigens af of de beschreven ontwikkelingen alleen relevant zijn voor de allerrijksten. Het zou niet de eerste keer zijn dat een nieuwe belasting geïntroduceerd wordt als heffing van de allerrijksten terwijl deze uiteindelijk een heffing van eenieder wordt. Na de introductie van de Amerikaanse inkomstenbelasting in 1913 betaalde aanvankelijk slechts 1% van de bevolking deze belasting; momenteel wordt dit aantal geschat op meer dan 40% van de huishoudens.
